„Liczę, że nasze spotkanie wskaże kierunki konkretnych działań, jakie należy podjąć w celu poprawy sytuacji zwierząt, ponieważ mamy na tym polu bardzo wiele do zrobienia” – mówiła wicemarszałkini Gabriela Morawska-Stanecka, inaugurując II Kongres Praw Zwierząt. Zdaniem Wicemarszałkini nadszedł czas, by zastanowić się, czy ustawa o ochronie zwierząt z 1997 r. spełniła zadania postawione jej przez ustawodawcę i co należy zrobić obecnie, po 25 latach od jej uchwalenia. Jak zaznaczyła, czuje się wzruszona, że kongres zgromadził przedstawicieli tak wielu środowisk, którym los zwierząt leży na sercu. Dzięki temu będzie on okazją do pogłębiania wiedzy na temat praw zwierząt. Wicemarszałkini Senatu przypomniała, że 7 lat po uchwaleniu ustawy Polska dołączyła do Unii Europejskiej, która od wielu lat stosuje wysokie standardy dobrostanu zwierząt i pretenduje do miana światowego lidera w tym obszarze. W tym kontekście przypomniała m.in. dyrektywę z 2010 r. w sprawie ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych, zgodnie z którą używanie zwierząt do takich celów powinno być brane pod uwagę wyłącznie wtedy, gdy brak jest metod alternatywnych; całkowity zakaz testowania kosmetyków na zwierzętach z 2013 r., rezolucję PE z 2020 r. zmierzającą do ograniczenia nielegalnego handlu psami i kotami, wzywającą do przyjęcia unijnego planu działania, surowszych sankcji i obowiązkowej rejestracji tych zwierząt. Kolejne dokumenty i wezwania dotyczyły przestrzegania wymogów dotyczących dobrostanu zwierząt podczas transportu, zakazu chowu klatkowego czy zaprzestania wykorzystywania zwierząt do badań i doświadczeń. Jak podkreślała Wicemarszałkini Gabriela Morawska-Stanecka, bardzo wiele zmian w postrzeganiu zwierząt spowodował rozwój nauki i wiedzy o ich funkcjonowaniu. „Już teraz w naszych braciach mniejszych nie widzimy wyłącznie produktów na stole, maskotek czy użytecznych narzędzi, jako społeczeństwo zaczęliśmy w większym stopniu dostrzegać i doceniać zwierzęta, ich inteligencję i wrażliwość” – wskazywała.

W swoim wykładzie wprowadzającym filozofka prof. Magdalena Środa przedstawiła – jak to ujęła – bardziej perspektywiczne spojrzenie na prawa zwierząt. Przypomniała 2 modele podejścia do praw zwierząt i ich relacji z człowiekiem – racjonalno-teologiczny oraz animistyczny i empatyczny. Pierwszy, pochodzący od Arystotelesa i rozpropagowany przez św. Tomasza z Akwinu, zakłada, że zwierzę jest gorsze od człowieka będącego istotą rozumną i posiadającą duszę. Zabijając zwierzęta, człowiek postępuje zgodnie z prawem naturalnym, ponieważ bezrozumne stworzenia nie są zdolne do odczuwania cierpienia. W drugim modelu – empatycznym i animistycznym – obecne jest przekonanie, że zwierzęta nie są istotami bezrozumnymi i posiadają uczucia, dlatego przysługują im prawa i ochrona. W swym wystąpieniu prof. Magdalena Środa opowiedziała się za modelem empatycznym i dążeniem do wspólnoty ludzi i zwierząt, zapewnienia im obywatelstwa i prawa do życia w wolności, a także nienaruszalności ich praw podstawowych. Zdaniem filozofki jest to nie tylko możliwe, ale moralnie konieczne.

Podczas panelu poświęconego bezdomności zwierząt podkreślano konieczność prowadzenia czipowania domowych psów i kotów i kastrowania zwierząt pozostających w schroniskach. W ocenie prezes Fundacji Karuna Beaty Krupianik to najbardziej skuteczna metoda przeciwdziałania bezdomności, przynosząca szybkie efekty w postaci znacznego zmniejszenia skali tego zjawiska.

Na potrzebę uchwalenia nowej ustawy o ochronie zwierząt wskazywali uczestnicy panelu poświęconego 25 latom funkcjonowania ustawy z 1997 r. na tle prawodawstwa innych krajów i trendów europejskich. Jak wskazywał prof. Tomasz Pietrzykowski z Uniwersytetu Śląskiego, będzie to jednak wymagało przyjęcia rozwiązań kompromisowych, łączących różne podejścia do kwestii praw zwierząt. Podczas panelu wskazywano też na problemy z realizacją obecnie obowiązujących przepisów i nie nadążanie za nimi wymiaru sprawiedliwości.

„Edukacja kluczem do lepszego traktowania zwierząt” to wniosek z panelu o tym samym tytule. Jego uczestnicy wskazywali zarówno na potrzebę nowoczesnej edukacji szkolnej dzieci i młodzieży dotyczącej praw zwierząt i empatii wobec nich, jak i edukacji osób dorosłych i starszych – konsumenckiej, obywatelskiej, propagującej społeczną aktywność czy udział w wyborach na wszystkich możliwych szczeblach. Powinna być ona rzeczowa, wielotorowa, ustawiczna i niestereotypowa. „Traktujmy zwierzęta jako istoty czujące, dbajmy o ich dobrostan” – apelowała dziennikarka Dorota Warakomska.

W zatytułowanym metaforycznie panelu „Zwierzę polityczne” politycy rozmawiali o tym, jakie rozwiązania w odniesieniu do praw zwierząt zawierają programy ich partii. Politycy zgodzili się, że zwierzęta nie mają barw politycznych, a we wszystkich ugrupowaniach są osoby, które opowiadają się za przyznaniem im praw. Dlatego, jak wskazywał wicemarszałek Michał Kamiński, wobec ostrego konfliktu politycznego w Polsce w tej sprawie przynieść coś może jedynie ponadpartyjne porozumienie. W ocenie senator Magdaleny Kochan i Katarzyny Piekarskiej zmiany w tak trudnych kwestiach jak ubój rytualny czy hodowla zwierząt futerkowych należy wprowadzać małymi krokami, w sposób ewolucyjny a nie rewolucyjny. W ocenie polityków uregulowania wymaga m.in. kwestia monitorowania i kontrolowania działalności rzeźni i transportu zwierząt, certyfikacji hodowli psów i kotów, ich sprzedaży w internecie, wprowadzenia obligatoryjnego czipowania zwierząt właścicielskich i kastrowania tych nieprzeznaczonych do dalszej hodowli i rozrodu, a także stworzenia ogólnopolskiej bazy danych o zwierzętach domowych. Należałoby też zastanowić się nad powołaniem rzecznika praw zwierząt.

Podsumowując obrady, wicemarszałkini Gabriela Morawska-Stanecka podkreśliła, że przyniosły one wiele intersujących opinii i przemyśleń na temat humanistycznego podejścia do zwierząt i troski o ich dobrostan. Obfitowały także w szereg wniosków de lege ferenda. By to wszystko napotkało na korzystny czas i sprzyjającą atmosferę społeczną, potrzebna jest szeroko zakrojona akcja edukacyjna, prowadzona m.in. przez media publiczne w ramach wypełniania ich misji.

Źródło:
https://www.senat.gov.pl/aktualnoscilista/art,15024,ii-kongres-praw-zwierzat.html